بررسی زندگی و اندیشه های سیاسی محمدتقی ملک الشعرا بهار

محمّدتقی ملک الشعراء بهار ( 1265ـ 1330 هـ . ش ) از برجسته ترین شاعران و نویسندگان، نماینده ی فعّال و مبارز چندین دوره ی مجلس شورای ملّی و از سرشناس ترین روزنامه نگاران و رجال و روشنفکران سیاسی دوره ی مشروطه و نیمه ی نخست سلطنت پهلوی است ؛ زندگی سیاسی او از آغاز نهضت ملّی مشروطیت ( 1284 هـ . ش ) تا چندین سال پس از سقوط رضا شاه ( شهریور1320 هـ .ش) پیچیده و پر فراز و نشیب است ؛ او از آغاز جنبش آزادیخواه مشروطه ، با سرودن و نشر اشعار سیـاسی به مشروطه طلبان پیوست ؛ از 1289 هـ .ش با عضویت در کمیته ی ایالتی «حزب دموکرات خراسان» و انتشار روزنامه ی «نوبهار» به عنوان ارگان ناشر مرام و افکار آن حزب ، عملاً پا به عرصه ی فعّالیت سیـاسی نهاد و به ترویج مشروطیت و روشنگری های سیاسی پرداخت؛ در طول سالها فعّالیت سیاسی و مبارزات حزبی و پارلمانی تا اواخر حیات خود به نمایندگی دوره های سوم ، چهارم ، پنجم ، ششم و پانزدهم مجلس شورای ملّی انتخاب شد؛ در مجلس چهارم از اعضـای فعّال و مبـارز فراکسیون اکثریت (به رهبری سید حسن مدرس) بود و در طول دوره ی آن مجلس ، در روزنامه ی نوبهار علیه خودسری های رضاخان و جاه طلبی های فزاینده ی او در ساختار متزلزل سیاسی کشور و تعرضات وی به آزادی های مدنی مبارزه کرد ؛ در مجلس پنجم از نمایندگان شاخص فراکسیـون اقلیّت (به رهبری مدرس و خود او) بود و در مخالفت با طرح جمهوری رضا خان و تغییر سلطنت از قاجاریه به پهلوی با مدرس همراه و همسو شد ؛ او در بزرگترین تشکّل سیاسی دوره ی مشروطه یعنی حزب دموکرات پیوسته عضویت فعّال داشت و در طول چندین دوره نمایندگی مجلس ، به خط مشی سیاسی آن حزب همواره وفادار ماند و روزنامه ی نوبهار را سالها ، هم برای ترویج مرام و مسلک حزب مزبور و هم جهت تنویر افکار عمومی و روشنگری های سیاسی و اجتماعی ، و نیز به منظور انعکاس و تشریح اندیشه ها و رویکردهای سیاسی خود انتشار داد؛ او که همواره از لزوم ایجاد حکومت مقتدر مرکزی و حفظ اقتدار ملّی دفاع می کرد، چند سال پس از استقرار سلطنت رضا شاه ، به جرم مخالفت های علنی و پنهان با حاکمیت اقتدارگرا ـ و البته استبدادی ـ شاه ، حبس و تبعید شد و ناگزیر از صحنه ی سیاست کناره گیری کرد . اما پس از سقوط رضا شاه ، مجدداً به فعّالیت سیاسی پرداخت. در سالهای بعد از شهریور 1320 هـ . ش با برخی از تشکیلات وابسته به «حزب توده» ارتباط و همکاری داشت و در کابینه ی دوم قوام السلطنه مدت چهار ماه وزیر فرهنگ شد و با قوام در تأسیس و تشکیـل «حزب دموکرات ایران» همکاری کرد ؛ زندگی سیاسی او با اتمام دوره ی نمایندگی اش در مجلس پانزدهم خاتمه یافت .